Oświadczenie Rady Związku Euroregion Tatry

Z inicjatywy samorządów lokalnych pogranicza polsko-słowackiego na fali przemian politycznych, społecznych i gospodarczych dokonujących się w Europie Środkowej na początku lat 90-tych zrodziła się idea utworzenia Transgranicznego Związku Euroregion „Tatry”, który od początku istnienia miał zagorzałych zwolenników i przeciwników na Podhalu , Liptowie, Orawie i Spiszu, jak również w Warszawie i Bratysławie. Pomimo tego 26 sierpnia 1994 r. na Kongresie Założycielskim w Nowym Targu powstał Transgraniczny Związek Euroregion „Tatry” zgodnie z duchem:

• Europejskiej Konwencji Ramowej o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi z dnia 21 maja 1980 roku

• Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Słowackiej o współpracy transgranicznej z dnia 18 sierpnia 1994 roku

• oraz prawem obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Słowackiej.

Początki nie były łatwe. Szczególnie na Słowacji za rządów premiera Mečiara. Samorządowcy słowaccy działali jednak nadal pomimo licznych przeszkód prawnych, organizacyjnych i politycznych. Zaowocowało to sukcesem i władze słowackie w końcu musiały uznać legalność funkcjonowania stowarzyszenia, które zostało formalnie zarejestrowane pod nazwą Związek Region „Tatry” dnia 23 czerwca 1996 r.

W 1999 roku podpisano znowelizowaną umowę pomiędzy Związkiem Euroregion „Tatry” w Nowym Targu i Związkiem Region „Tatry” w Kieżmarku doskonalącą instytucjonalną formę współpracy opartej na zasadach: partnerstwa, równoprawności stron, dobro-sąsiedztwa mieszkańców, zachowania tożsamości narodowej, państwowej i regionalnej, konsensusu decyzji, rotacji przewodniczenia władzom i różnym instytucjom euroregionalnym.

Rada Związku Euroregion „Tatry” ze zdumieniem i zaniepokojeniem powzięła wiadomość o uchwale Rady Gminy Jabłonka w sprawie wystąpienia z naszego stowarzyszenia. Taka decyzja władz gminy Jabłonka jest suwerenna, chociaż zgodnie ze Statutem Związku (§ 6) wymaga uchwały Kongresu.

Natomiast Rada Związku Euroregion „Tatry” wyraża zdecydowany sprzeciw pomówieniom i nieprawdziwym informacjom wygłaszanym przez władze Jabłonki w prasie, radio i telewizji na temat Euroregionu „Tatry”.

Transgraniczny Związek Euroregion „Tatry” jest klasycznym stowarzyszeniem mającym swoje umocowanie prawne zarówno po polskiej jak i słowackiej stronie, działającym legalnie przy pomocy demokratycznie wybranych władz (Kongres, Rada, Komisja Rewizyjna) i profesjonalnych biur w Nowym Targu i Kieżmarku. Oświadczenie pana wójta Antoniego Wontorczyka, że „strona słowacka nie ma umocowania prawnego oraz sformalizowanego związku [...] to jedynie wolne zgromadzenie” mija się z prawdą.

Dzięki temu, że istnieją formalne struktury współpracy polsko-słowackiej Komisja Europejska podjęła decyzję o przyznaniu na granicę polsko-słowacką co roku środków pomocowych po 4 mln euro dla każdej ze stron, z przeznaczeniem na współpracę transgraniczną. Już dziś w naszym euroregionie realizowane są tzw. wielkie projekty:

• „Czysta rzeka Poprad”,

• „Wspólna oczyszczalnia ścieków obsługująca wsie w dorzeczu Polhoranki”,

• „Obwodnica w miejscowości Podbiel na Orawie” na Słowacji

• i „Budowa mostu granicznego Leluchów –Čirč z drogą dojazdową” w Polsce.

Natomiast niebawem będzie wykonana:

• „Przebudowa odcinków dróg wojewódzkich Zakopane-Chochołów- granica państwa”.

Jeszcze w tym miesiącu zostanie uruchomiony Fundusz Małych Projektów transza 2000 w wysokości 118 tys. euro zarządzany przez Związek Euroregion „Tatry”. Ponadto w drugiej połowie roku dostępne będą środki na tzw. średnie projekty infrastrukturalne w wysokości 304 tys. euro.

W związku z tym korzystanie z tych funduszy zależy od przygotowania przez beneficjentów transgranicznych projektów w następujących dziedzinach:

• zasoby ludzkie,

• rozwój gospodarczy i turystyka,

• transgraniczne studia i koncepcje rozwojowe,

• ochrona środowiska,

• demokracja lokalna i wymiana kulturalna.

Granty otrzymają projekty najwyżej ocenione przez panel ekspertów i komitet sterujący, spełniające wymogi formalne i merytoryczne. Zatem Euroregion „Tatry” nie rozdawał i nie będzie rozdawać grantów lecz zgodnie z unijnymi standardami tylko najlepsze i profesjonalnie przygotowane projekty mogą liczyć na wsparcie finansowe.

Oczywiście idea euroregionu nie realizuje się bez przeszkód organizacyjnych i finansowych. Wiele z nich Związek próbuje rozwiązywać we własnym zakresie. Jednak Euroregion „Tatry” nie jest super-państwem ani super-rządem i załatwianie niektórych problemów nie leży w gestii naszego Związku. Do nich należy sprawa przejścia granicznego Trstena-Chyżne. Przejście to położone jest na terytorium Republiki Słowackiej.

Na VIII Kongresie Transgranicznego Związku Euroregion „Tatry” w Liptowskim Mikulaszu pan Iwan Budiak Sekretarz Stanu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Słowackiej poinformował, że z dniem 29.01.2002 r. rozpoczęto pierwszy etap modernizacji przejścia granicznego Trstena – Chyżne obejmujący infrastrukturę drogową dla ruchu towarowego. Zostanie on zrealizowany do końca 2002 r. (koszt 50 mln. koron). Natomiast drugi etap obejmujący budynek administracyjny, stanowiska kontroli i zadaszenie terenu odpraw zostanie zrealizowany do końca czerwca 2003 r. (koszt 70 mln koron).

W tej sytuacji, kiedy strona słowacka przystąpiła do modernizacji tego przejścia granicznego, wygłaszanie przez wójta gminy Jabłonka opinii podważającej wiarygodność wypowiedzi pana ministra jest nietaktem politycznym. Za Gazetą Krakowską cytujemy: „Nie neguję idei Euroregionu Tatry, jednak związek ten nie ma mocy silniejszego oddziaływania - mówi wójt. Jako przykład podaje wielokrotnie poruszaną na posiedzeniach sprawę rozbudowy przejścia granicznego Chyżne. – Apelowaliśmy o to wielokrotnie i wielokrotnie słyszeliśmy zapewnienia i obietnice rozbudowy, ostatnio na posiedzeniu w Liptowskim Mikulaszu od samego słowackiego ministra Budiaka. Ja już w nie nie wierzę- mówi wójt”.

Również wyjątkowo niezrozumiały jest atak wójta gminy Jabłonka na otwieranie przejść granicznych na szlakach turystycznych. Związek Euroregion „Tatry” od samego początku istnienia był, jest i będzie inicjatorem i realizatorem koncepcji rozbudowy sieci takich przejść. Każde otwarcie przejścia na szlaku turystycznym jest przyjmowane przez społeczność pogranicza z entuzjazmem. Po pierwsze nie wymaga to praktycznie nakładów inwestycyjnych, po drugie stwarza możliwość mieszkańcom i turystom korzystania ze wspólnego dziedzictwa przyrodniczo - kulturowego.

Związek Euroregion „Tatry” od samego początku jest organizacją realizującą zasady demokracji. Wybory do władz, a także uchwały w najważniejszych sprawach Związku są podejmowane poprzez głosowanie. Na VIII Kongresie Związku Euroregion „Tatry” w Ludźmierzu decyzja w sprawie wysokości składki członkowskiej zapadła w głosowaniu, w którym 19 delegatów było za podwyżką, 7 delegatów przeciw a 6 wstrzymało się od głosu. Nie można więc mówić o tym, że „zlekceważono nasz głos” jak wypowiedział się pan Antoni Karlak Przewodniczący Rady Gminy Jabłonka.

Od kilku lat Euroregion „Tatry” czyni starania o zorganizowanie w Nowym Targu i Kieżmarku Ośrodków Współpracy Polsko-Słowackiej. Ośrodki te będą w przyszłości miejscem, w którym znajdą swoją siedzibę wszystkie organizacje zajmujące się współpracą polsko-słowacką. Mieściło się tam będzie również centrum informacji polsko-słowackiej i europejskiej. Będzie to ośrodek kultury i edukacji, dokumentacji stosunków polsko-słowackich oraz współpracy gospodarczej pogranicza. Władze miasta Nowego Targu przekazały nieodpłatnie na ten cel lokal o pow. 430 m2 w centrum miasta. Po wielu staraniach Związek Euroregion „Tatry” otrzymał na remont lokalu środki w wysokości 118 tys. zł. z Rządowego Kontraktu dla województwa małopolskiego. Zabiegamy o dofinansowanie tego przedsięwzięcia z tzw. średnich projektów infrastrukturalnych funduszu Phare w wysokości 332 tys. zł. Musimy również wnieść wkład własny do projektu w wysokości 150 tys. zł, dlatego w budżecie na rok 2002 zaplanowano wydatkować na ten cel kwotę 75 tys. zł.

Euroregion „Tatry” jest klasyczną samorządową, pozarządową organizacją współdziałającą z innymi podmiotami na rzecz tworzenia odpowiednich warunków dla współpracy polskich i słowackich obszarów przygranicznych. W ramach skromnych środków, głównie ze składek członkowskich, swoją działalność prowadzi w oparciu o szeroką rzeszę wolontariuszy rekrutujących się przede wszystkim z kręgów samorządów lokalnych.

Rada Związku Euroregion „Tatry” wyraża zdecydowany sprzeciw upowszechnianiu niepełnych, nierzetelnych, a więc nieprawdziwych informacji dotyczących dokonań oraz aktualnej sytuacji naszego stowarzyszenia.