Memoriał Karpacki

O programie słów kilka ...
Program "MEMORIAŁ KARPACKI" jest realizowany pod honorowym patronatem
Premiera RP Jerzego Buzka

W 1993 roku samorządy gmin z terenu Karpat i Sudetów opracowany "Memoriał Górski", który był apelem do ówczesnych władz, postulującym uwzględnienie specyficznych walorów i problemów rozwoju terenów górskich. Wypracowany dokument został zapomniany, a problem specyfiki życia na ziemiach górskich do dzisiaj nieskutecznie "pokutuje" w kolejnych w kolejnych projektach ustaw górskich.

Karpaty to bezcenna ziemia, wciąż w wielu miejscach pierwotna, z niezwykle różnorodną przyrodą, bogactwem wód mineralnych i źródliskami wody dla połowy kraju. Różnorodności biologicznej dorównuje zróżnicowanie kulturowe i wciąż żywe, autentyczne tradycje. Region dysponuje bardzo dużymi możliwościami rozwoju ekoturystyki, agroturystyki i produkcji zdrowej żywności. jednocześnie jest to obszar o bardzo niskich dochodach ludności, wysokim jawnym i ukrytym bezrobociu, małych i rozdrabnianych gospodarstwach rolnych. 10 lat niejasnych koncepcji restrukturyzacji i rozwoju rolnictwa (nie mówiąc o specyficznych uwarunkowaniach rolnictwa górskiego) doprowadziło do znanych protestów rolników. Dążymy do połączenia z UE, gdzie w rolnictwie pracuje 5% ludności (w Polsce około 26%). Sezon wegetacji w górach jest o 30% krótszy, a koszty produkcji są o około 40% wyższe niż w innych częściach Polski. Gospodarstwa często produkują żywność wyłącznie na własne potrzeby. Rozwijają się zakłady przemysłowe potrzebujące wysoko wykształconej kadry (np. OPTIMUS S.A.), a sektor przetwórstwa i dystrybucji  żywności jest słaby. Jeżeli w negocjacjach z UE nie zostanie wypracowany model rozwiązania problemów gospodarowania na ziemiach górskich, grozi to narastaniem problemów ekonomicznych i społecznych. Co najważniejsze, można utracić jedyna praktycznie szansę uzyskania pomocy finansowej niezbędnej do rozwoju Karpat. Stąd narodził się pomysł na wspólne (Stowarzyszenie Greenworks, Urząd Miasta Nowego Sącza, Gmina Rytro, Fundacja "Partnerstwo dla Środowiska"), zrealizowanie "MEMORIAŁY KARPACKIEGO", który może być pomocny w negocjacjach z Unią Europejską i uwzględniając specyfikę rozwoju ziem górskich zaprezentować nasze walory przyrodnicze i kulturowe, które  nie tylko chcemy wnieść do wspólnej Europy, ale też zachować i rozwinąć. Autorzy projektu uważają za konieczne przekonanie lokalnych społeczności, że na połączeniu z UE można tyle samo zyskać co stracić - ale efekt końcowy zależy tylko od tego jak negocjacje będą prowadzone. Do uczestnictwa w programie  zaproszono przedstawicieli przygranicznych gmin ze Słowacji i Ukrainy. Karpaty są sztucznie podzielone granicą państwową: jednak łączy nas wspólna przyroda, podobne dziedzictwo kulturowe i historyczne. Udział przedstawicieli słowackich i ukraińskich samorządów może być dodatkowym bodźcem do tworzenia i powstania autentycznej współpracy przygranicznej.

„Tradycja jest Twoją godnością, Twoją dumą, Twoim szlachectwem. Dbaj o zachowanie spuścizny Twych ojców: rodzimej sztuki, rodzimej kultury.[...] Zabiegaj o zamożność ziemi, z której wyrosłeś.[...] Nie przecinaj korzeni łączących Cię z rodną ziemią – choćbyś na końcu świata się znalazł. To tak, jakbyś przeciął żyły żywota. To winieneś Duchowi swojemu i Ojcom swoim."

•Władysław Orkan

Poręba Wielka, 10 sierpnia 1922

 DEKLARACJA“MEMORIAŁU KARPACKIEGO”

 My, mieszkańcy Karpat, przedstawiciele samorządów, organizacji pozarządowych i instytucji użyteczności publicznej oraz przedsiębiorców, mając na względzie  wyjątkowe walory naszej Ziemi, chcąc zadbać o zrównoważony rozwój na tych terenach, uroczyście proklamujemy „Memoriał Karpacki”.

Memoriał nasz daje szansę wszystkim organizacjom i osobom, które pragną w sposób aktywny włączyć się w ochronę przyrody i kultury środkowej Europy, rysując perspektywy dynamicznego rozwoju tych ziem pod każdym względem.

Mądre działanie wykorzystujące walory „karpackiej  dziedziny” może dać mieszkańcom tej Ziemi szansę na dostatnie życie, a Europie – niepowtarzalną ofertę turystyczną.

Karpaty są na mapie Europy i Świata regionem szczególnym w wymiarze tak przyrodniczym, jak i kulturowym. Zdrowe ziemie, bajeczne ostoje dzikiej przyrody, nieznane gdzie indziej formy życia biologicznego i urzekające piękno krajobrazu oraz przenikanie się kultur różnorodnych grup etnicznych i mniejszości narodowych – wszystko to tworzy mozaikę fascynującą i niezwykłą.

Memoriał Karpacki proponuje konkretne działania w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, wskazuje na wspieranie przedsiębiorczości, a szczególnie agroturystyki i rolnictwa ekologicznego jako nadziei rozwoju gospodarczego, a współpracę transgraniczną jako kierunek działania dla sąsiadujących ze sobą państw karpackich.

Jesteśmy przekonani, że nasza oferta jest dobrą podstawą współpracy krajów Europy Środkowo-Wschodniej z Unią Europejską i tworzy warunki dojścia w bliskiej perspektywie do europejskiej jedności poprzez ich zrównoważony rozwój z zachowaniem specyfiki i dziedzictwa kulturowego poszczególnych regionów.

My, sygnatariusze „Memoriału Karpackiego” oczekujemy, że zawarte w tym dokumencie stanowiska będą brane pod uwagę przez władze regionów, Państwo Polskie, władze pozostałych Państw, na których terytorium znajdują się Karpaty i Unię Europejską. Uważamy bowiem, że dotychczas problemy Karpat nie były w dostateczny sposób uwzględniane. Składamy krajom Europy i Świata ofertę korzystania z  wyjątkowych walorów naszej przyrody i kultury, żądając w zamian poszanowania wyjątkowości Karpat. Jednocześnie oświadczamy, że jesteśmy gotowi współpracować z każdym dla  dobra tej Ziemi.

Nowy Sącz 14 listopada 2000r.

(na oryginale podpisy sygnatariuszy – 50 instytucji – stan na 15 11 2000)

Sygnatariusze “Memoriału Karpackiego”

Miasto Nowy Sącz  Prezydent Andrzej Czerwiński

Powiat Nowosądecki     Starosta Jan Golonka

Gmina Rytro      Wójt Władysław Wnętrzak

Gmina Biecz      Burmistrz Witold Bogdan

Gmina Rymanów      Zastępca Burmistrza Wojciech Farbaniec

Kosowska Rejonowa Administracja – Republika Ukraina  Mykołaj Fokszej

Gmina Olszanica      Wójt Tadeusz Franczyk

Gmina Ustrzyki Dolne    Burmistrz Stanisław Leszega

Gmina Chorkówka    Wójt Leokadia Liwosz

Gmina Gorlice      Wójt Zofia Masztafiak

Gmina Zawoja      z upoważnienia gminy Maciej Mażul

Gmina Uzdrowiskowa Muszyna      Zastępca Burmistrza Zbigniew Wachno

Gmina Zarszyn      Zastępca Wójta Andrzej Piotrowski

Gmina Ropa        Wicewójt Zbigniew Sarnecki

Gmina Łabowa      Zastępca Wójta Krzysztof Skraba

Gmina Szczawnica      z upoważnienia Burmistrza Anna Szczepaniak

Gmina Uzdrowiskowa Krynica  Zastępca Burmistrza Adam Moskała

Gmina Podegrodzie      zastępca Wójta Henryk Kula

Gmina Jaworze      Wójt Czesław Wierzbicki

Fundacja “Partnerstwo dla Środowiska”  Rafał Serafin

Stowarzyszenie GREENWORKS    Grzegorz Tabasz

Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć “Energie Cites”  Agnieszka Włodarczyk

Asocjacja “Nasz Dom”      Jurij Wasidlow

Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju “Przysłop”  Stanisław Wilk

Klub Sportowy “Baszta” w Lesku   Zbigniew Przytulski

Stowarzyszenie Regiony Wspólnej Europy –Małopolska  Ewa Pabian

Stowarzyszenie dla Natury “Wilk”  Robert W. Mysłajek

Polski Klub Ekologiczny Zarząd Główny Kraków  Anna Góral

Polski Klub Ekologiczny Katowice    Ewa Dziekońska

Polski Klub Ekologiczny Gliwice  Barbara Migurska

Stowarzyszenie “Bakałarz”      Piotr Łężniak

Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej     Andrzej Szkaradek

Tatrzański Park Narodowy      Zbigniew Krzan

Babiogórski Park Narodowy      Maciej Mażul

Popradzki Park Krajobrazowy     Tadeusz Wieczorek

Zarząd Zespołu Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie  Jan Stachyrak

Bieszczadzkie Centrum Informacji Turystycznej w Lesku  Przemysław Ołdakowski

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Krakowie oddział w Nawojowej Alicja Marczak

Małopolskie Centrum Kultury “Sokół”  Antoni Malczak

Biuro Parlamentarne AWS Nowy Sącz  Małgorzata Broda

Niezależne Zrzeszenie Studentów Akademii Pedagogicznej w Krakowie Piotr Łężniak